Definicja powięzi
Powięź jest składnikiem tkanki miękkiej, systemu tkanki łącznej, który przenika organizm ludzki, tworząc ciągłą trójwymiarową macierz wsparcia strukturalnego całego ciała. Jest to lepkosprężysta matryca, która otacza mięśnie, kości i narządy i stanowi ciągłą sieć w obrębie całego ciała. Odgrywa ważną rolę w przekazywaniu sił mechanicznych między mięśniami. Układ powięzi przenika i otacza wszystkie narządy, mięśnie, kości i włókna nerwowe, nadając organizmowi funkcjonalną strukturę i zapewniając środowisko, które umożliwia wszystkim układom organizmu działanie w sposób zintegrowany.
Czym jest powięź tak bardziej po ludzku?
Powięź to tkanka łączna która otacza każda komórkę ciała, stanowiąc jakby trójwymiarowe zewnętrzne pokrycie całego organizmu. Aby naocznie przekonać się jak ona wygląda wystarczy sięgnąć po pierś indyczą, wierzch mięśnia pokryty jest włóknista tkanką, która nawet po ugotowaniu potrafi zostać w zębach.
Złącza międzymięśniowe
Powieź tworzy złącza międzymięśniowe, jednocześnie dzieląc każdy mięsień na mniejsze elementy. Jednak przede wszystkim ma za zadanie stabilizację elementów które otacza. Bez dogłębnych badań można zauważyć, że połączenia miedzy mięśniami płynnie wchodzą połączenie z układem kostnym, dzięki czemu tworzy się jedna ciągła struktura, której praktycznie nie da się uszkodzić.
Warstwy powięzi - powierzchniowe i głębokie
Możemy rozróżnić 2 warstwy powięzi, podwięzie powierzchowne i głębokie. Ta pierwsza znajduje się zaraz pod skórą i łączy się z tkanką tłuszczową podskórną, tętnicami, żyłami, układem limfatycznym i nerwowym. Bardziej skomplikowaną strukturą jest powięź głęboka, otacza ona mięsień dzięki czemu otrzymuje on określony kształt i jest połączony za jej pomocą z innymi mięśniami i układem kostnym. Jednocześnie powięź gwarantuje najlepszą z możliwych przesuwalność mięśni i włókien mięśniowych względem siebie. Powięź ta okala też naczynia limfatyczne, krwionośne, nerwy, narządy wewnętrzne kosi i inne. Ponosi też odpowiedzialność za ich umocowanie w organizmie i przesuwalność względem otoczenia.
Badania naukowe powięzi
Powięzi są obiektem wielu badań naukowych na całym świecie. Dr Robert Schleip (Niemiec) stał się pionierem i autorytetem jeśli chodzi o badania nad układem powięziowym. Dzięki jego badaniom dowiedzieliśmy się, że tkanka powięziowa może kurczyć się tak jak tkanka mięśniowa, co do tej pory wydawało się niemożliwe.
Sieć powięziowa scalająca cały organizm
Powięzi tworzą sieć przestrzenną, która scala nasze ciało w całość. Amerykanin Thomas Myers, będący na co dzień terapeutą opisywał w swojej książce „Anatomy trains” „południki mięśniowo-powięziowe”. Dzięki sieci powięziowej scalającej organizm każdy miesień mimo iż pracuje indywidualnie może funkcjonować w sposób zsynchronizowany z innymi mięśniami jako element łańcucha mięśniowo – powięziowego. Dlatego już teraz może stać się jasne, jakim sposobem dawno usunięte z pamięci zwichnięcie kostki owocuje obecnie do bólu w okolicy szyi.
Nazewnictwo powięzi
W zależności czy o powięzi mówi lekarz medycyny czy osteopata mogą używać różnych określeń na jej temat i trak na przykład: w medycynie mówimy o łącznotkankowej błonie otaczającej mięsień, przy FDM powięź określana jest jako kolagenowa tkanka łączna sztywna i miękka, a w osteopatii to po prostu łącznotkankowa błona.
Patrząc na same różnice w nomenklaturze można zauważyć, że temat powięzi jest w medycynie traktowany po macoszemu i pewnie stąd nie ma jakiś szerszych badań w tym zakresie.
Z kolei osteopatia ujmuje powięzi znajdujące się w organizmie w zakresie swoich zainteresowań. To właśnie osteopaci zwrócili uwagę na jej ważną rolę w ciele człowieka i na fakt, że zbytnie napięcie powięzi doprowadza do różnych zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu.
Powieź w metodzie FDM
Metoda FDM rozpatruje powięź w jeszcze szerszym ujęciu, tzn. zalicza do powięzi wszystkie tkanki łączne w organizmie zbudowane z kolagenu i tak mowa tu m.in o wszystkich torebkach stawowych, więzadłach, ścięgnach, międzymięśniowych lożach powięziowych, przegrodach łącznotkankowych itd.
Powięź, a dobre funkcjonowanie narządów w organizmie
Powięź ponosi odpowiedzialność za dobre funkcjonowanie narządów w organizmie. Wprowadza podziały między poszczególnymi organami, porządkując organizm, a równocześnie stanowi połączenie wszystkich elementów wchodzących w jego skład. Dzięki gładkiej budowie powięzi możliwe jest przemieszczanie się narządów względem innych struktur organizmu. Jednocześnie powieź pochłania i powoduje rozproszenie energii kinetycznej, która mogła by zniszczyć delikatne narządy i struktury. Dodatkowo powięź odpowiedzialna jest za kształt mięśni gdyż ogranicza je nie tylko na zewnątrz, ale wnika także wewnątrz mięśnia. Ma wiec wpływ na ich kurczenie, napięcie i połączenie i współprace z innymi składowymi narządu ruchu. Wpływa też na naszą postawę oraz kształt ciała.
Struktura powięzi
Powięź wysoce wyspecjalizowanym rodzajem tkanki łącznej, zbudowaną z fibrocytów, włókienek kolagenowych oraz istoty podstawowej. Fibrocyty są to osiadłe komórki łącznotkankowe o zdolności ruchu. Istota podstawoa w której są one umieszczone składa się z glikozaminoglikanu i elektrolitów, co razem tworzy kleisto-galaretowatę strukturę. Dzięki kolagenowi powięź jest trwała i odporna na uszkodzenia.
Skład układu powięziowego zaliczamy włókna trzech rodzajów:
- Prawie nieelastyczne, ale za to bardzo mocne, białe włókna kolagenowe. Kolagen jest głównym składnikiem substancji międzykomórkowych. Nadaje tkankom odporność na rozciąganie. Występuje wiele typów kolagenów mające różne cechy strukturalne i pełniące różne funkcje.
- Niesamowicie elastyczną, żółtą elastynę. Elastyna jest elastycznym włóknem które nadaje tkance łącznej dodatkową sprężystość mogąc rozciągnąć się do 230% swojej pierwotnej długości i powrócić do swojego pierwotnego kształtu. Elastyna może ulegać rozkładowi wraz z wiekiem i kontaktem na słońce.
- Łączące pozostałe elementy, luźno utkane w siateczkę włókna retikulinowe. Retikulina tworzy sporą część sieci kolagenowej w narządach całego ciała. Występuje też w powięziowej otoczce każdego włókna mięśniowego.
Układ włókien w tkance powięziowej nie jest przypadkowy, tylko podyktowany siłami naprężeń i napięć oddziałujących na nią. Już w chwili gdy powstają w rozwoju embrionalnym układają się zgodnie z siłami trakcyjnymi. Im działają one mocniej, tym większa jest ilość równolegle przebiegających włókien kolagenowych w powstających strukturach powięziowych. Jeśli na budowaną tkankę oddziałują siły kompresyjne, dochodzi do odkładania się w niej soli nieorganicznych i w efekcie powstaną chrząstki i kości, czyli tkanka podporowa. Tkanka łączna także jest zaopatrzona w mechanoreceptory.
Płyn w powięzi
Istota podstawowa - lepka substancja w stanie ciekłym w której zachodzi wymiana chemiczna na poziomie całego organizmu i wymiana molekularna pomiędzy krwią limfą i komórkami tkanek. Składa się w 70% z wody.
Rodzaje mechanoreceptorów:
- receptory Vater Pacini,
- receptory Golgi,
- receptory Ruffini,
- wolne zakończenia nerwowe.
Najnowsze dane dowodzą, że to dzięki zakończeniom nerwowym osiąga się pozytywne efekty terapii powięziowej. Przenosza one bowiem zarówno bodźce mechaniczne jak i bólowe. Stanowią one ponad 75% receptorów powięziowych, dzięki czemu można zrozumieć naszą percepcję, zupełnie nieświadomą.
Rola powięzi
Powięzi spełniają w organizmie różnorakie funkcje. Jak już wcześniej wspomnieliśmy znajdują się one w każdym miejscu organizmu. Patrząc na nie przez pryzmat terapii najważniejsze ich funkcje to funkcja podporowa i dźwigania.
Układ powięziowy, to nic innego jak tkanka łączna, która spełnia rolę łącznika między wszystkimi elementami ciała i organami wewnętrznymi. Dzięki niej panuje harmonia w organizmie pod względem współdziałania miedzy organami.
1. Funkcja dźwigania
Powięzi mogą wypełniać swoją role w organizmie jako tkanka podporowa i tkanka łączna, ale zlokalizowana jest też wokół naczyń limfatycznych, krwionośnych i nerwów. Dzięki czemu każde naczynie jest nią otulone i połączone z otaczającymi tkankami. Połączenia te powstają już w trakcie rozwoju płodowego, wtedy to równocześnie z układem krwionośnym rozwija się układ powięziowy. Z części wisceralnej tworzy się krezka (mesenterium) i wraz z siecią naczyń łączy się z organami zlokalizowanymi w jamie brzusznej.
2. Stabilność i przenoszenie sił
Cały układ powięziowy stanowi bardzo ważny element ludzkiego organizmu. Odpowiada on za prawidłowa prace mięśni i stabilność stawów. Bez powięzi mięśnie miałyby konsystencję budyniu i nie mogły by działać zgodnie z swoją rola w organizmie. Mięśnie mogą prawidłowo pracować dzięki swoim przyczepom do kości: dalszemu i bliższemu. Teoretycznie jeśli na przyczepie bliższym zadziała siła 50N, to taka sama powinna działać na przyczep dalszy. Rzeczywistość jest jednak inna co związane jest z funkcją układu powięziowego, która ma za zadanie przenieść cześć potencjału siły.
Sklejenie powięzi
W chwili gdy dojdzie do sklejenia powięzi, lub wzrośnie jej napięcie zachwianiu ulega prawidłowa przesuwalność powięzi względem siebie. Efektem tego zjawiska jest wzrost przeciążenia mięśni co doprowadza do zaburzeń w prawidłowej postawie ciała.
Badania dowiodły, że za stabilność dynamiczną organizmu odpowiada właśnie układ powięziowy.
Przykładem może być tu oszczepnik, który podczas fazy wyrzutu napina łańcuchy powięziowe, by następnie przejść w fazę rzutu. W łańcuchach powięziowych kumuluje się energia, która następnie może wspomóc mięsnie w ich pracy. co daje efekt kumulacji potencjałów energetycznych.
Powięź w biomechanice
Przeprowadzając kalkulacje biomechaniczne badacze doszli do wniosku, że mięśnie bez wsparcia powięzi nie maja szans by móc wytrzymać pewne obciążenia. Są one zdolne do przejęcia na siebie nawet do 80% obciążenia działającego na mięśnie. Jest to temat nadal otwarty dla badaczy, ale już te doświadczenia mogą dawać powód by sądzić, że izolowany trening mięśniowy, jaki znajdziemy w klubach fitness, tak naprawdę nie da zbyt wielkich efektów. Plan treningu powinien zawsze brać pod uwagę pracę łańcuchów powięziowych
Już przyroda pokazuje jak ważna jest dynamiczna stabilizacja, bez niej silny wiatr bez trudu wywrócił by duże i piękne drzewa. przez swoją naturalną giętkość nie łamią się jak zapałki, tylko gną pod siłą naporu wiatru.
Elastyczność dynamiczna kości
Dzięki takiemu obrazowi łatwiej nam zrozumieć jak ważna jest elastyczność dynamiczna kości. Gdyby w organizmie brakło powięzi nie bylibyśmy w stanie ruszać się, a na pewno zabrakło by nam stabilności. Jeśli więc dochodzi do zaburzeń pracy układu powięziowego bezspornie dojdzie do zaburzeń ze strony narządu ruchu.
3. Funkcja amortyzacyjna powięzi
W procesach ewolucyjnych w organizmie ludzkim powstał cały szereg metod niwelowania wstrząsów i obciążeń. Począwszy od krzywizn kręgosłupa, poprzez dyski miedzykręgowe, skończywszy na tkance tłuszczowej.
Powięź odgrywa główną rolę w absorbowaniu i rozpraszaniu energii. Jest jak gdyby układem hudraulicznym. Dzięki możliwości przesuwania się elementów miedzy sobą część energii może zostać pochłonięta. W chwili gdy siła oddziałująca jest zbyt duża, najpierw uszkodzona zostaje powięź, która może się szybko zregenerować. Przez to chronione są inne organy i struktury organizmu.
Bieganie i powiązane z nim problemy ze zdrowiem
Pozornie jest to jeden z najbezpieczniejszych sportów, bo cóż może wydarzyć się na ścieżce, bądź leśnej dróżce? Wystarczy założyć buty i w drogę.
5 powodów dla których warto udać się na masaż
Wiele osób kojarzy masaż tylko z chwilami relaksu podczas jednak korzyści płynących z masażu jest znacznie więcej. Oto kilka najważniejszych z nich.
4. Funkcja obronna
Powięź pełni funkcję ochronną. Osłania organizm przeciwdziałając stresowi, napięciom, patogenami i siłom destrukcyjnym. Aby móc podołać tak różnorakim rolom, musi cechować się olbrzymimi zdolnościami adaptacyjnymi.
Tam gdzie działają spore siły, układ powięziowy ma duża stabilność, tam zaś gdzie przydatna jest duża mobilność, powięzi charakteryzują się sporą elastycznością. Wskazując na stabilizujące zadania powięzi, trzeba mieć na uwadze, że struktury te nie powinny być ani twarde ani sztywne, gdyż zmiany takie wskazują na patologie.
Przykładem zastąpienia mięśnia podwięzią jest M. Tractus iliotibialis. Powięzi pełnią role stabilizująca i ochronną oraz podtrzymującą dla narządów wewnętrznych. Takie organy jak wątroba płuca itp. są podzielone na segmenty właśnie przez penetrującą je powięź. Dodatkowo powięzi nie pozwalają rozprzestrzeniać się patogenom, z ogniska pierwotnego na resztę organizmu
5. Funkcja transportowa powięzi
Powięź oprócz tego, że dzieli mięśnie, to jeszcze umożliwia w przestrzeniach międzypowięziowych transport chłonki. Z chłonką odprowadzane są uboczne produkty przemiany materii, a także rozprowadzane są istotne dla organizmu substancje odżywcze. Przemieszczanie chłonki wspomagane jest przez skurcz mięśni. Włosowate naczynia limfatyczne (ponadpowieziowe), wytwarzają i odprowadzają chłonkę po organizmie w rytmie 8-12 skurczy/minuty.
W momencie gdy wzrasta ponad normę napięcie powięziowe i mięśniowe często dochodzi do uniemożliwienia odpływu chłonki i sklejenia powięzi. W skład brzemienia limfatycznego wchodzi fibrynogen (w formie rozpuszczonej), który po reakcji z innymi składnikami niekiedy przyjmuje postać fibryny (postać stała). Na skutek wykrzepiania fibryny poszczególne podwięzie sklejają się ze sobą, proces ten jest tak silny, że rozluźnienie powstałych połączeń jest bardzo trudne.
Podział powięzi
Powięzi ciała dzieli się na 3 główne części:
- Powięź powierzchowna:
Powięź powierzchowną znajdziemy w podskórnej warstwie tkanki łącznej. Spełnia ona role pośredniczącą między tkanką tłuszczowa podskórną, skórą i połączonymi z nimi naczyniami, a powięzią głęboką. - Powięź głęboka:
Nie ma ona swojej tkanki tłuszczowej, odpowiedzialna jest za nadawanie kształtu organom i mięśniom, osłania naczynia i buduje więzadła. Odpowiedzialna jest za łącznej wszystkich powyższych struktur, Dzięki niej możliwa jest indywidualna praca każdego mięśnia, a także praca całych łańcuchów mięśniowych. - Powięź namięsna
Dzięki niej mięsień podzielony jest na co raz mniejsze struktury: najpierw na pęczki te na włókna, a one z kolei na miofibryle. Powięź namięsna praktycznie bez widocznej granicy przechodzi w ścięgno i odpowiada za przemieszczenie potencjału siły z każdej najmniejszej komórki mięśnia na odpowiadającą jej powieź (więzadło, ścięgno itd.) Jest ona bezpośrednio do powięzi głębokiej. Na pewnych odcinkach powięzi mogą przesuwać się względem siebie w innych rejonach są one ze sobą scalone.