Transkrypcja podcastu na podstawie którego stworzono artykuł
Michał Dachowski: Witam was serdecznie w kolejnym odcinku z serii Talks4life. Dzisiaj bardzo ważny temat, zresztą bardzo często spotykany w naszym gabinecie, czyli bruksizm. Na temat bruksizmu możemy rozmawiać, ponieważ jest dzisiaj ze mną…
MS: Marta Sakowicz.
PG: I Paulina Gawron.
MD: Czyli dwie fizjoterapeutki i ja kolejny fizjoterapeuta, czyli Michał Dachowski i dzisiaj bruksizm. Co pacjenci najczęściej mówią? Jakie objawy mogą spotkać u siebie, jeżeli byśmy chcieli im zdiagnozować albo przynajmniej odpowiedzieć, że może być to bruksizm?
PG: Zacznijmy od tego, że bruksizm jest nadmierną pracą mięśni żucia. Najczęściej jest on nieświadomy. Można go spotkać w nocy. Jest to bruksizm nocny albo bruksizm dzienny.
MS: Tak, jeśli chodzi o tę nieświadomą pracę, to pacjenci często nie zwracają na to uwagi albo nie wiedzą, że to robią, bo jak często trafiają do mnie na pierwszą wizytę z czymś innym jak ból głowy, ból pleców i pytam o inne objawy, czy zaciskanie zębów, zgrzytanie zębami, to mówią, że nie, ale jak wracają na drugą wizytę to mówią, że faktycznie jak zaczęli zwracać na to uwagę, to się to pojawiło.
MD: Czyli pacjenci najczęściej zgłaszają się też z bólem głowy, szyi, powiedzmy bólem policzków. My profesjonalnie powiedzielibyśmy, że to mięśnie żwacze, czy skroniowe, ale wy możecie mieć z tego [nie słychać 0:01:26.8] i trochę nie wiecie, dlaczego takie sytuacje się mogą dziać.
MS: Oprócz tego inne objawy, gdzie pojawia się bruksizm, to są starte zęby, o których możemy się dowiedzieć od stomatologa.
MD: Ale też fajny test dla tych zębów, wam podpowiem. Jeżeli teraz zamkniecie sobie buzię i chcielibyście zobaczyć, czy w ogóle macie szansę zgrzytać, czy macie predyspozycje, czy może już zgrzytacie, ale o tym nie wiecie, bo nikt wam o tym nie powiedział, to jak zamknijcie sobie teraz mocno buzię… Ja teraz oczywiście tego nie zrobię i zaczniecie poruszać szczęką dolną względem szczęki górnej, to ma być to prawie niemożliwe. Takie pół milimetra ruchomości oczywiście może być, ale jeżeli możecie zrobić dużo więcej ruchomości, to bym się zastanowił, dlaczego tak się dzieje i czy w nocy możecie zgrzytać zębami i ktoś może przez was nie spać.
PG: Dokładnie. Oprócz tego rano możecie mieć sztywność poranną. To jest też taka cecha charakterystyczna bruksizmu, że wstajecie i czujecie ból w żuchwie i ciężko jest ruszyć na początku twarzą, otworzyć szeroko buzię. Co jeszcze? Oprócz tego są tzw. girlandy. Mamy na języku odciski zębów.
MD: Taka falbanka, dla osób, które nie są z Katowic i nie wiedzą co to girlanda. W sumie tylko tam się tak mówi, z tego co wiem. Taka falbanka na języku, jeżeli otworzycie rano buzię, ten język nie jest równy, to to jest tak girlanda.
MS: Poza tym porannymi objawami, rano możemy zobaczyć tzw. kresę białą, czyli biała pozioma linia na wewnętrznej powierzchni policzka. Te wszystkie objawy, gdy zauważymy je po spaniu, to wszystko nam się objawia przy bruksizmie nocnym. Oprócz tego może być też bruksizm dzienny, czyli jak w ciągu dnia siedzimy przy biurku i czujemy, że zaciskamy zęby, pozwala nam to łatwiej się skoncentrować.
PG: Oprócz zaciskania zębów, charakterystycznym też jest gryzienie ołówków, długopisów, nadgryzanie policzków i szczękanie, trzaskanie zębami.
MD: To się bardzo często dzieje, dlatego że ten mięsień chce pracować. Jest zmęczony, ale chce się troszkę poruszać, więc jest możliwe, że te zęby będą szczękać. Teraz kwestia co z tym zrobić albo do jakiego specjalisty się udać na początku? Czy laryngolog, ortopeda, czy ktoś inny? Do kogo chcielibyśmy się udać i czy pierwszy to rzeczywiście będzie fizjoterapeuta?
PG: Do nas zazwyczaj trafiają pacjenci, którzy spotkali się już ze stomatologiem i ten stomatolog kieruje pacjentów na wizytę fizjoterapeutyczną. Są też pacjenci, którzy odczuwają bóle, wiedzą, że będzie to zbyt duże napięcie mięśni w obrębie jamy ustnej, więc przychodzą bezpośrednio do nas i to też nie jest błąd, bo jeżeli będzie potrzeba, to my sugerujemy wizytę do innego specjalisty.
MS: Można zauważyć, że praca przy leczeniu bruksizmu, to jest też kompleksowa, praca w zespole, czyli stomatolog, fizjoterapeuta, często jest też psychoterapeuta, ale zaraz do tego przejdziemy.
MD: Te czynniki, które to powodują, to będzie ważne, bo bez czynników nie powiemy do jakiego specjalisty masz iść. Może być to przyczyna ortodontyczna, o niej za chwilę, ale największym czynnikiem powodującym bruksizm jest stan emocjonalny, stan psychofizyczny danej osoby. Ten stres, którego teraz jest bardzo dużo i on może powodować bruksizm, a napięcie, które spowoduje, w nocy będzie się wyładowywało i tu szczególnie panie muszą zwrócić na siebie uwagę, bo jest to przypadłość częściej spotykana u kobiet niż u mężczyzn.
PG: Jak już przechodzimy do statystyk do warto wspomnieć, a propos bruksizmu dziennego i nocnego, że częściej występuje dzienny, co można zauważyć w ciągu dnia, czyli zaciskanie zębów.
MD: W mojej praktyce fizjoterapeutycznej słyszę od pacjentów, że częściej w nocy niż w dzień, bo w dzień są w stanie trochę bardziej to kontrolować, że w dzień nie czują tego tak bardzo. Raczej problemem jest temat nocy.
PG: Myślę, że to ta nieświadomość wynika z tego. Po nocy jesteśmy bardziej świadomi, zauważamy, że całe ciało jest gdzieś tam bardziej rozluźnione, a szczęka, żuchwa nie, a w ciągu dnia nie zauważamy, bo mamy tak dużo na głowie, że nie zwracamy na to uwagi, czy zaciskamy, czy nie.
MS: Dokładnie. Oprócz stresu, który według mnie jest główną przyczyną bruksizmu, mamy jeszcze wady zgryzu, co za tym idzie, też wady postawy, które mają wpływ na ustawienie odcinka szyjnego kręgosłupa i głowy, potylicy. To samo, jeżeli chodzi o braki uzębienia. Jeżeli mamy braki uzębienia, to jest to też mocny czynnik do tego, żeby te zęby zaciskać.
MD: Zęby lubią nacisk, do tego zostały stworzone, dlatego jeżeli jednego wam brakuje, z tyłu jakiejś szóstki nie ma, to może być problem. Ogólnie też wszystkie inne wady zgryzu, których my nie znamy i właśnie ta przyczyna będzie mocno ukierunkowana co masz zrobić. Fizjoterapeuta plus albo psychoterapeuta albo fizjoterapeuta plus ortodonta. Myślę, że to dobry kierunek, żeby uchwycić przyczynę.
MS: Tak, ale ostatnio też słyszałam, że jak nie mamy któregoś zęba, to jest też problem i warto o to zadbać, ponieważ zęby szukają kontaktu, co warto też wspomnieć jaka jest naturalna pozycja zębów, to niektórzy myślą, że zęby powinny ciągle się dotykać, natomiast nie, bo według badań najlepszą pozycją jest przerwa pomiędzy zębami na około 1-4 mm i język powinien być na podniebieniu górnym.
MD: Nie może być leniwy język.
PG: Nie, leniwy język jest niedobry. Zwracajcie uwagę na to, czy w pozycji spoczynkowej, kiedy nic nie robicie, macie delikatnie rozchylone zęby, one się nie stykają ze sobą i język jest za górnymi zębami na podniebieniu. Na to należy zwrócić uwagę w przypadku bólów głowy, czy jakichś objawów, które mogą się pojawić.
MD: Tak naprawdę skutki tego, to cały czas można powiedzieć, że skutki to inaczej też objawy, bo pewne rzeczy, które nam się dzieją, będą się tylko pogarszały. Jeżeli nic nie zrobicie z bruksizmem, to stan waszego uzębienia będzie się pogarszał, bóle w obrębie twarzoczaszki, policzków, czy stawów skroniowo-żuchwowych będą się powiększały i wszystkie rzeczy, które na początku mówiliśmy, będą się coraz bardziej uwidaczniać i dla was będą coraz bardziej uporczywe.
MS: Też zauważalnym skutkiem, jak pacjenci do mnie trafiają i mówią, że usłyszeli, że mają dość mocno zarysowane rysy twarzy bądź kwadratową twarz, czyli wynika to też z tego, że mają już nadmiernie napięte mięśnie żucia.
PG: Ja bym jeszcze zwróciła uwagę na ścieranie zębów, bo jeżeli to robimy, to wizyta u stomatologa jest konieczna i czasami są sytuacje, że trzeba będzie te zęby wymienić.
MD: Albo dołożyć.
PG: Dokładnie. Jest to dość kosztowna informacja. Lepiej pracować nad bruksizmem niż tymi zębami zgrzytać i je ścierać.
MS: Tak, ale ciągle mówimy o skutkach ubocznych, czyli skutkach negatywnych, ale warto wspomnieć też o skutkach pozytywnych.
MD: To dziwne, że bruksizm jako choroba, to nie rozumiem, jak może patologia, bruksizm, wywołać jakieś pozytywne rzeczy, a jednak takie są.
MS: Jednak są, o których warto wspomnieć. Podczas zaciskania zębów, stymulujemy produkcję śliny, co jest ważne przy suchości błony śluzowej, bądź zaciskanie zębów pozwala nam w poprawie koncentracji umysłowej bądź sprawności, co można zauważyć nawet podczas treningów, w podnoszeniu ciężarów, gdzie osoby zaciskają zęby.
MD: Jeżeli zaciskasz buzię, to musisz oddychać nosem, a to jest oddychanie preferowane dla nocy i oczywiście dnia, ale dzieje się to niechcący, i dobrze.
PG: Zdecydowanie. Oddychanie nosem jest wskazane, przez co nie przesuszamy błony śluzowej, dzięki temu nie mamy problemów z chorobami gardła, tchawicy. Jest parę pozytywnych aspektów bruksizmu, ale mimo wszystko…
MD: Nie chcecie go mieć. Ogólnie lepiej kontrolować nos na oddychanie i nauczyć się tego. Da się to zrobić, żeby oddychać przez nos, niż mieć bruksizm po to, żeby oddychać lepiej. To trochę bez sensu i tego raczej nie polecamy i tak nie chcecie funkcjonować.
MS: Tak, dlatego warto przejść do edukacji, która jest głównym i pierwszym etapem leczenia bruksizmu. Warto wytłumaczyć pacjentowi, czym jest głównie bruksizm i jak on w domu, w ramach autoterapii, pracy domowej, powinien sobie z nim radzić.
MD: To, że przyjdziecie do nas na pół godziny, godzinę i podziałamy z waszą twarzą i będzie się ona inaczej zachowywać, układać, to jest tylko pół godziny, czy godzina, a dalej 24 godziny żyjecie sami ze sobą, więc duża część pracy i autouświadamiania sobie, kiedy zaciskam zęby, kiedy zaciskam twarz, będzie dla was najbardziej skuteczna. Samo kontrolowanie tego daje duże skutki w leczeniu, a my tylko pomagamy albo kierujemy, jak to robić.
PG: Jeżeli powiemy o tym, co my robimy podczas pracy manualnej, bo głównie pracujemy manualnie w obrębie mięśni głowy, żeby wam pomóc. Są to techniki, w których będziemy wkładać ręce do buzi.
MD: Nie przestraszcie się, robimy to w rękawiczkach i uprzedzamy o tym.
PG: Nie są to jakieś bolesne techniki, nie należą do najprzyjemniejszych.
MD: Tu bym się kłócił. Paulina robi to delikatnie, jeżeli lubicie terapie mocne, to musicie trafić do Pauliny, a jeśli lubicie trochę bólu to musicie trafić do Marty i wtedy Marta zrobi to z bólem. Co jest fajne i miłe dla was, to jest równie skuteczna praca.
MS: Dokładnie. I pacjenci też wracają.
PG: I są zadowoleni, bo mogą otworzyć buzię szerzej niż na 2 centymetry. Techniki, którymi pracujemy są różne. Fajnie, że można to dopasować indywidualnie do pacjenta i każdy może wybrać sobie rodzaj terapii. Znaczy my wybieramy rodzaj terapii, ale wy możecie wybrać, czy chcecie cierpieć czy nie. Jeżeli macie problem z bruksizmem, to pracujemy trochę w takich multidyscyplinarnych zespołach.
MS: Kolejną osobą, o której często wspominam na terapii, jest psycholog, psychoterapeuta, żeby to połączyć, i żeby to szło równomiernie terapia bruksizmu.
MD: Jak wiele osób ma z tym problem i jak wiele osób potrzebuje w tym temacie pomocy, dla mnie mówi fakt, że ktoś zrobił na to aplikację. To jest niesamowite, że jest aplikacja na telefonie, do tego, żeby radzić sobie i żeby ona przypominała ci o tym, co masz zrobić, czy masz się rozluźnić, czym masz pooddychać i jak zrelaksować sobie te mięśnie odpowiedzialne za bruksizm, to już znaczy, że kilka tysięcy albo kilka milionów pobrań było tej aplikacji. Myślę, że mało osób robi to z ciekawości „Co w tej aplikacji znajdę?”. Raczej mają ten problem albo ktoś im to podpowiedział, że potrzebują tego, więc taka możliwość jest.
MS: Dodatkowo warto wspomnieć, że ta aplikacja została stworzona przez zespół lekarzy i naukowców, czyli na podstawie badań, że jest to ważne i sprawdzone.
MD: Powiedzieliśmy, że fizjoterapia jest bardzo potrzebna, że możemy ją połączyć z innymi specjalnościami, ale jest kilka metod, które ludzie lubią wykorzystywać na dzień dobry, jako te pierwsze, a jednak nie do końca jest to skuteczne, czy dobra droga dla naszych zębów, jak i dla naszej szczęki. Co w pierwszych fazach leczenia byśmy odradzali?
MS: Wiem, że często pacjenci słyszą od stomatologów, że od razu szynoterapia jest stosowana na bruksizm. Jest to najczęściej stosowana terapia, gdzie to jest zalecane przez fizjoterapeutów bardziej krótkoterminowo niż na stałe.
PG: Tak, można stosować szyny. Nie wychodzimy z założenia, że szyna jest zła. Szyna jest dobra, bo dzięki niej nie ścieracie zębów, więc jest to efekt tymczasowy. Zakładacie szynę na noc, nie ścieracie zębów, ale mimo wszystko powinniście chodzić do fizjoterapeuty, który rozluźni wam tę szczękę i żuchwę.
MD: Dlatego też ta szyna może być kłopotliwa, ponieważ mamy zdolność naszego ciała, że jeżeli mamy coś w buzi, to chcemy to zacisnąć i będziemy wzmagać napięcie w żwaczach, czyli w mięśniach, które zamykają nam buzię, więc czy ja bym chciał na początku w pierwszej fazie, kiedy te zęby nie są jeszcze jakieś tragiczne i można je ratować? Im więcej fizjoterapii, więcej autorefleksji, autoterapii w ciągu dnia, tym mniej te szyny powinniśmy w nocy używać. Raczej taka ostateczność, niż pierwsza rzecz jaką powinniście wykonać.
MS: Często pacjenci zastanawiają się, czy szynoterapię zastosować lepiej pod kątem zaciskania zębów, czy zgrzytania zębami, więc zalecana jest szynoterapia pod kątem zgrzytania zębów, czyli żebyśmy nie ścierali tych zębów. Pod kątem zaciskania lepsza jest terapia manualna.
PG: Oprócz tego pacjenci, przynajmniej u mnie w gabinecie, mówią o botoksie.
MD: Zastrzyk. Zastrzyk zawsze przyjemny, szybki i miły, jednak w tym momencie nie chcemy go w pierwszej fazie bez próby rehabilitacji zachowawczej. Nie ładujemy sobie zastrzyków w botoksie, bo botoks to…?
PG: Botoks to jest tak naprawdę tymczasowe rozwiązanie i botoks powoduje zmniejszenie siły nacisku, ale jest to efekt tymczasowy. Jest to na parę miesięcy.
MS: Zmniejsza siłę nacisku, ale nie zmniejsza ilości zaciskania zębów, więc to nam nic tak naprawdę nie daje i co najważniejsze, zmniejsza skutki, ale nie rozwiązuje przyczyny.
MD: Jeżeli masz duży problem, jeżeli próbowałeś fizjoterapii, szyn, nic nie działa, byłeś u psychoterapeuty, to rozumiem zastrzyk z botoksu, ale to jest ostateczność, a nie pierwsze działanie, bo nie usuwa przyczyny, tylko zaburza skutki. Nie do końca jest to zawsze okej, bo wtedy przestajesz się o to martwić, przestajesz robić autoterapię, bo problem trochę znika, ale nie przyczyny. Widać bardzo ważne, że ta przyczynowość jest bardzo złożona. Jest dużo rzeczy, o które warto dbać, dużo możliwości, dużo terapii, które możemy włożyć i używać, więc leczenie nie będzie bardzo szybkie, natychmiastowe. Tu bardziej chodzi o to, żebyście wpadli w jakiś proces i zaczęli z tym walczyć.
MS: Ten proces warto podsumować, że składa się z edukacji, psychologa, fizjoterapii, szynoterapii i ewentualnie botoksu. Warto wspomnieć, że botoks według badań działa do 3 miesięcy.
PG: Dobrze by było, żebyście zwrócili uwagę na to, czy ścieracie zęby, czy zgrzytacie nimi.
MD: Czy bolą was policzki, szczególnie rano albo podczas dnia. Mam inne doświadczenia w gabinecie, ale badania mówią inaczej, więc niech tak będzie.
MS: Czy pojawia się ból głowy, ból szyi, ból karku.
PG: Czy są girlandy.
MS: Czy biała kresa na wewnętrznej części policzka.
MD: Tak jak widzicie wiele czynników, wiele rzeczy możemy zrobić, więc dbajcie o siebie. Jeśli dla was ten podcast był fajny… Chcesz coś powiedzieć?
PG: Chciałabym powiedzieć co moglibyście robić, jeżeli nie chcecie mieć bruksizmu. Na przykład nie żujcie gum.
MD: To jest dobre. Nie żujcie gum.
MS: Drugie, że jak często pracujecie przy biurku, nie podkładajcie pięści pod brodę.
PG: Powiedziałabym, żebyście nie obgryzali ołówków.
MD: Coś jeszcze możemy powiedzieć, czego nie robić, żeby nie prowokować bruksizmu albo żeby nie wywołać u siebie tego efektu, nawet jeżeli go dzisiaj nie macie?
PG: Myślę, że ta aplikacja byłaby fajnym sposobem.
MS: Ściągnijcie aplikację, przetestujcie, może akurat u was też się sprawdzi?
MD: Ten podcast wyślijcie komuś, u kogo uważacie, że może mieć ten problem, bo wtedy my będziemy szczęśliwi, bo będzie miał dużo odtworzeń i wielu osobom pomożemy. Jeżeli dotąd dotrwałeś, to znaczy, że to jest wartościowe, więc udostępnij. Razem ze mną, dzisiaj w Talks4life, była…
PG: Paulina Gawron.
MS: Marta Sakowicz.
MD: I ja, Michał Dachowski. Jeżeli lubicie to, to polajkujcie, a jeżeli chcecie odsłuchać innych podcastów z tej serii, znajdziecie je na iTunes, Spotify i na YouTube i zachęcam was do odsłuchania kolejnych, jak i tych odcinków, które już były z serii Talks4life. Do zobaczenia.
