Rwa kulszowa – jakie są jej objawy i jak ją leczyć?

Autorzy to fizjoterapeuci:

Michał Polański

Jakub Nowosad

5 min czytania

Opublikowany 26/04/2021. Zaktualizowany oraz poprawiony zgodnie z najnowszą wiedzą i jej stanem na dzień 15/05/2025.

#Kręgosłup

Skąd się bierze rwa kulszowa?

Najczęstszymi przyczynami rwy kulszowej są:

• Uszkodzenia nerwów: Urazy lub stany zapalne mogą prowadzić do uszkodzenia nerwów, co skutkuje bólem promieniującym wzdłuż nerwu kulszowego.
• Przepuklina dysku: Jest to jedna z najczęstszych przyczyn rwy kulszowej. Przepuklina występuje, gdy jądro miażdżyste dysku międzykręgowego wypukla się i uciska na nerw kulszowy, powodując ból i inne objawy.
• Zwężenie kanału kręgowego: Stan ten polega na zwężeniu przestrzeni w kręgosłupie, co może prowadzić do ucisku na nerwy. Zwężenie to często występuje u osób starszych z degeneracyjnymi zmianami kręgosłupa.

Jednak szansę na rwę kulszową mogą zwiększyć następujące czynniki:

• Wiek: Z wiekiem zwiększa się ryzyko wystąpienia problemów z kręgosłupem, co może prowadzić do rwy kulszowej. Osoby powyżej 30. roku życia są bardziej narażone na urazy i degeneracyjne zmiany w kręgosłupie.¹
• Otyłość: Nadmierna masa ciała zwiększa obciążenie kręgosłupa, co może prowadzić do uszkodzeń dysków międzykręgowych i ucisku na nerwy.²
• Siedzący tryb życia: Brak aktywności fizycznej osłabia mięśnie pleców i brzucha, co zwiększa ryzyko urazów oraz problemów z postawą, a tym samym rwy kulszowej.³
• Urazy: Kontuzje spowodowane wypadkami, podnoszeniem ciężarów lub nagłymi ruchami mogą prowadzić do uszkodzeń kręgosłupa i wystąpienia rwy kulszowej.⁴

Najczęstsze objawy rwy kulszowej

Rwa kulszowa objawia się różnorodnymi objawami, które mogą znacznie wpływać na jakość życia pacjentów. Do najczęstszych objawów należą:

• Osłabienie mięśni: W niektórych przypadkach może wystąpić osłabienie mięśni w nodze, co utrudnia wykonywanie codziennych czynności.⁵
• Ból promieniujący: Najbardziej charakterystycznym objawem rwy kulszowej jest ból, który promieniuje od dolnej części pleców przez pośladki i wzdłuż tylnej części nogi. Ból może być ostry, piekący lub tępy i często nasila się podczas ruchu, kaszlu czy kichania.⁶
• Drętwienie i mrowienie: Pacjenci mogą doświadczać uczucia drętwienia lub mrowienia w nodze, co jest wynikiem ucisku na nerw kulszowy.

Jak sprawdzić czy mam rwę kulszową?

Diagnostyka rwy kulszowej opiera się na kilku kluczowych metodach, które pomagają w identyfikacji przyczyn bólu oraz ocenie stanu pacjenta. Do najczęściej stosowanych metod należą:

• Testy neurologiczne: Oprócz badań obrazowych, istotną rolę odgrywają testy neurologiczne, które oceniają funkcję nerwów i siłę mięśni. Fizjoterapeuci lub lekarze mogą przeprowadzać różne testy, takie jak test Lasègue’a (test prostowania nogi), który pomaga zidentyfikować ból wywołany uciskiem na nerw kulszowy. Inne testy obejmują ocenę odruchów oraz siły mięśniowej, co pozwala na określenie stopnia uszkodzenia nerwu i jego wpływu na funkcjonowanie kończyny dolnej.
• Badania obrazowe: W diagnostyce rwy kulszowej szczególnie istotne są badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny (MRI) oraz rentgen (RTG). MRI jest preferowaną metodą, ponieważ pozwala na dokładną ocenę tkanek miękkich, w tym dysków międzykręgowych i nerwów. RTG jest użyteczne w ocenie struktury kostnej kręgosłupa oraz wykluczeniu innych patologii, takich jak złamania czy deformacje kręgosłupa. Badania te pomagają lekarzom w ustaleniu lokalizacji ucisku na nerw kulszowy oraz w identyfikacji ewentualnych zmian degeneracyjnych w obrębie kręgosłupa.

Postawienie prawidłowej diagnozy rwy kulszowej wymaga współpracy z wykwalifikowanym specjalistą, takim jak fizjoterapeuta, neurolog lub ortopeda. Specjalista przeprowadza szczegółowy wywiad medyczny oraz badanie fizykalne, co pozwala na zrozumienie objawów pacjenta oraz ich wpływu na codzienne życie. Właściwa diagnoza jest kluczowa dla wdrożenia skutecznego leczenia i rehabilitacji, a także dla zapobiegania nawrotom bólu.

Leczenie i rehabilitacja rwy kulszowej

Fizjoterapia odgrywa kluczową rolę w leczeniu rwy kulszowej, pomagając pacjentom w łagodzeniu bólu oraz poprawie funkcji ruchowych. W jaki sposób może pomóc fizjoterapeuta?

• Terapia manualna: Techniki manualne, takie jak mobilizacja stawów i manipulacja kręgosłupa, mogą pomóc w zmniejszeniu bólu oraz poprawie zakresu ruchu. Terapia manualna ma na celu rozluźnienie napiętych mięśni oraz poprawę krążenia w okolicy dotkniętej bólem.
• Ćwiczenia rozciągające: Rozciąganie mięśni pleców, nóg i pośladków jest istotnym elementem rehabilitacji. Pomaga to w zmniejszeniu napięcia mięśniowego oraz poprawie elastyczności, co może przynieść ulgę w objawach rwy kulszowej.
• Ćwiczenia wzmacniające: Wzmacnianie mięśni brzucha i pleców jest kluczowe dla stabilizacji kręgosłupa. Silniejsze mięśnie pomagają w utrzymaniu prawidłowej postawy ciała i mogą zapobiegać nawrotom bólu.

Oprócz fizjoterapii, istnieje wiele innych opcji leczenia, które mogą być stosowane w przy rwie kulszowej:

• Leki przeciwbólowe: W przypadku silnego bólu lekarze często zalecają stosowanie leków przeciwbólowych, takich jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) lub leki opioidowe. Leki te mogą pomóc w łagodzeniu bólu oraz zmniejszeniu stanu zapalnego.
• Zastrzyki sterydowe: W niektórych przypadkach zastrzyki sterydowe mogą być stosowane w celu zmniejszenia stanu zapalnego wokół nerwu kulszowego. Zastrzyki te mogą przynieść ulgę na dłuższy czas, zwłaszcza u pacjentów, u których inne metody leczenia nie przyniosły rezultatów.
• Operacje: W cięższych przypadkach, gdy objawy są bardzo nasilone lub nie ustępują po zastosowaniu innych metod leczenia, może być konieczna interwencja chirurgiczna. Operacje takie jak mikrodiscektomia mogą pomóc w usunięciu ucisku na nerw kulszowy spowodowanego przepukliną dysku.

Co robić by zapobiec rwie kulszowej?

Aby zapobiegać rwie kulszowej, warto wprowadzić kilka praktycznych zmian w stylu życia. Oto kluczowe porady:

• Utrzymanie prawidłowej postawy ciała: Ważne jest, aby dbać o ergonomię podczas siedzenia i stania. Utrzymywanie prostych pleców oraz unikanie garbienia się może znacznie zmniejszyć ryzyko wystąpienia problemów z kręgosłupem. Warto również zadbać o odpowiednie ustawienie monitora i krzesła w miejscu pracy.
• Regularne ćwiczenia: Aktywność fizyczna jest kluczowa dla utrzymania zdrowia kręgosłupa. Regularne ćwiczenia pomagają wzmocnić mięśnie pleców i brzucha, co wspiera stabilizację kręgosłupa. Zaleca się co najmniej 150 minut umiarkowanej aktywności fizycznej tygodniowo, takiej jak chodzenie, pływanie czy jazda na rowerze.
• Unikanie długotrwałego siedzenia: Długotrwałe siedzenie może prowadzić do osłabienia mięśni pleców oraz zwiększać ryzyko urazów. Warto robić przerwy co 30-60 minut, aby wstać, rozciągnąć się lub przejść się.

Ćwiczenia na zapobieganie rwie

Oto kilka prostych ćwiczeń, które można wykonywać regularnie i zmniejszają ryzyko nawrotu rwy kulszowej:

• Mostek: Leżąc na plecach z ugiętymi kolanami i stopami płasko na podłodze, unieś miednicę w górę, tworząc prostą linię od kolan do ramion. Utrzymaj pozycję przez kilka sekund, a następnie powoli opuść miednicę. Powtórz 10-15 razy.
• Plank (deska): Połóż się na brzuchu, a następnie unieś ciało na przedramionach i palcach stóp, utrzymując prostą linię od głowy do pięt. Staraj się utrzymać tę pozycję przez 20-30 sekund, stopniowo zwiększając czas.
• Rozciąganie dolnej części pleców: Usiądź na podłodze z wyprostowanymi nogami. Pochyl się do przodu, starając się dotknąć palców stóp. Utrzymaj tę pozycję przez 15-30 sekund, aby rozciągnąć mięśnie dolnej części pleców.

Regularne wykonywanie tych ćwiczeń może pomóc wzmocnić mięśnie stabilizujące kręgosłup i zmniejszyć ryzyko wystąpienia rwy kulszowej.

Podsumowanie

Rwa kulszowa to schorzenie, które objawia się bólem promieniującym wzdłuż nerwu kulszowego, często towarzyszy mu drętwienie oraz osłabienie mięśni. W artykule omówiono przyczyny rwy kulszowej, w tym czynniki ryzyka takie jak wiek, otyłość, siedzący tryb życia oraz urazy.

Zdiagnozowanie rwy kulszowej może wymagać zastosowania różnych metod diagnostycznych, takich jak badania obrazowe (MRI i RTG) oraz testy neurologiczne, co podkreśla rolę specjalistów w postawieniu prawidłowej diagnozy.

Leczenie rwy kulszowej obejmuje fizjoterapię, która wykorzystuje techniki takie jak terapia manualna oraz ćwiczenia rozciągające i wzmacniające. Oprócz fizjoterapii, dostępne są również inne metody leczenia, w tym leki przeciwbólowe, zastrzyki sterydowe oraz operacje w cięższych przypadkach.

Proste ćwiczenia profilaktyczne mogą pomóc w wzmocnieniu mięśni pleców i brzucha, co przyczynia się do zmniejszenia ryzyka wystąpienia rwy kulszowej.

1. Zastosowanie magnetostymulacji w leczeniu przewlekłych ran podudzia powstałych w wyniku uszkodzenia nerwu strzałkowego w przebiegu rwy kulszowej ↩︎
2. Zastosowanie pola magnetycznego oraz promieniowania optycznego w leczeniu zespołów bólowych kręgosłupa, w szczególności rwy kulszowej ↩︎
3. Ocena efektu przeciwbólowego fluwoksaminy w porownaniu ze skutecznością imipraminy oraz tramadolu w leczeniu rwy kulszowej: badanie otwarte ↩︎
4. Original paper Testing the influence of lumbar spine rotation on range of hip joint motions among patients with L4-L5 and/or L5-S1 hernial discopathy ↩︎
5. A systematic review of low back pain cost of illness studies in the United States and internationally ↩︎
6. Medications for acute and chronic low back pain: a review of the evidence for an American Pain Society/American College of Physicians clinical practice guideline ↩︎

Autorzy artykułu:

Michał Polański

Możesz być pewien/pewna, że Michał nauczy Cię dużo o Twoim ciele, jego dolegliwościach i ich przyczynach, a także dobierze odpowiednie metody działania. 

Jakub Nowosad

Jakub to fizjoterapeuta w warszawskiej klinice Fizjo4Life, specjalizujący się w pracy ze sportowcami i pacjentami po urazach ortopedycznych.