Rwa kulszowa – jakie są jej objawy i jak ją leczyć?

Rwa kulszowa – zespół objawów bólowych kręgosłupa

Rwa kulszowa najczęściej pojawia się nagle. Towarzyszą jej takie objawy jak silne dolegliwości bólowe, zlokalizowane w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. To właśnie w obszarze lędźwiowo-krzyżowym znajdują się korzenie nerwu kulszowego. Mogą one różnych przyczyn być uciskane lub ulegają zapaleniu. Tak powstaje rwa kulszowa. Ale czym dokładnie jest rwa kulszowa i jakie są jej objawy? A także najważniejsze – w jaki sposób wyleczyć ją fizjoterapią?

Co to jest rwa kulszowa?

Rwa kulszowa jest określana mianem zespołu objawów, a niekiedy również jednostką chorobową. Jak można zauważyć jej nazwa nie bez powodu ma ścisły związek z nerwem kulszowym. Z kolei objawy dotyczą miejsc, przez które ten nerw przebiega. Zacznijmy więc od nervus ischiadicus. Powstaje on na skutek połączenia korzeni nerwowych kręgów L4-S3 w miednicy mniejszej.

Umiejscowienie nerwu kulszowego

Nerw kulszowy biegnie w okolicy mięśnia gruszkowatego przez pośladek. Następnie biegnie po tylnej stronie uda do dołu kolanowego. Tam rozgałęzia się na 2 osobne nerwy. Nerw piszczelowy i nerw strzałkowy, które sumarycznie unerwiają podudzie (oprócz przyśrodkowej części) oraz stopę.

Rwa kulszowa – przyczyny

Rwa kulszowa jest wobec tego wynikiem problemu dotyczącego bezpośrednio nerwu kulszowego. Ma związek z uciskiem krążka międzykręgowego. Może on uciskać na korzenie nerwowe L4-S3 lub w miejscu przebiegu nerwu kulszowego.

Przyczyną takiego zjawiska mogą być:

• dyskopatia (przepuklina/wypuklina krążka międzykręgowego)
• stany tymczasowego obciążenia kręgów kręgosłupa (spowodowane np. ciążą)
• stany zapalne nerwu kulszowego
• zbyt duża masa ciała
• hiperlordoza czyli nadmierne wygięcie kręgosłupa w odcinku lędźwiowym
• niedobór wapnia i soli mineralnych

Diagnoza rwy kulszowej

Ucisk na nerw daje natychmiastowe objawy rwy kulszowej. Utrudniają one wykonywanie najprostszych czynności codziennych takich jak zmiana pozycji podczas leżenia. Rozpoczynają się w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Potem przechodzą do pośladka, uda, podudzia, a kończąc na stopie. Są bardzo charakterystyczne. Dzięki dokładnemu wywiadowi oraz diagnostyce i badaniu łatwo stwierdzić, że pacjent boryka się z rwą kulszową.

Jakie są objawy rwy kulszowej?

Atak rwy kulszowej objawia się silnym, rwącym i przeszywającym bólem. Występuje on w okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa, i promieniuje do pośladka. Taki opis dolegliwości pacjenci podają zwykle jako pierwszy podczas wywiadu w gabinetach fizjoterapeutycznych. Jest to najczęstszy i najbardziej charakterystyczny dla tej jednostki. Dolegliwości bólowe przy rwie kulszowej mogą również dotyczyć całej kończyny dolnej. Na jej przestrzeni której przebiega nerw kulszowy. Mogą  dotyczyć okolicy uda, podudzia czy stopy. W zależności od tego, która część nerwu zostanie podrażniona lub uciśnięta.

Oprócz bólu mogą również wystąpić drętwienia oraz przykurcze mięśni, a także osłabienie kończyny. W efekcie determinuje to duże problemy ze staniem i chodzeniem. Dlatego dla osób borykających się z rwą kulszową względnie wygodną pozycją jest leżenie. Innymi objawami rwy kulszowej są zaburzenia czucia w różnych miejscach nogi. Możliwe jest też opadanie stopy, które to zaburza chód i może prowadzić do upadku.

Kiedy najczęściej dochodzi do ataku rwy kulszowej?

Dolegliwości bólowe pojawiają się najczęściej podczas pracy fizycznej. Przykładowo podniesienia ciężkich zakupów.

Jednak nie tylko, ponieważ determinują je wykonanie skłonu lub szybka zmiana pozycji leżącej na siedzącą. Z godziny na godzinę narastają, obejmując coraz więcej obszarów kończyny dolnej. Na co dzień utrudniają wstawanie z łóżka, przemieszczanie się i wykonywanie najmniejszych ruchów w obrębie kręgosłupa.

Również czynności fizjologiczne takie jak kichanie lub kasłanie są powodem nasilonego bólu. W celu skutecznego leczenia rwy kulszowej niezbędna jest dokładna diagnostyka fizjoterapeutyczna, która pozwoli na zaplanowanie terapii.

Fizjoterapia rwy kulszowej

Fizjoterapia rwy kulszowej rozpoczyna się od dokładnej, lecz nieskomplikowanej diagnostyki w gabinecie. Podstawowym testem diagnostycznym jest objaw Laseque’a. Polega on na ułożeniu pacjenta na plecach. Następnie unosimy jego wyprostowaną nogę ku górze przy jednoczesnej stabilizacji miednicy. Sprawdzamy czy podczas tego ruchu pacjent poczuje nagły i intensywny ból w okolicy pośladka i uda. Wskazuje to na dodatni wynik testu. W efekcie następuje potwierdzenie występowania rwy kulszowej.

Leczenie rwy kulszowej metodami fizjoterapeutycznymi?

Leczenie rwy kulszowej metodami fizjoterapeutycznymi polega na przeprowadzeniu zaplanowanej kinezyterapii. Należą do niej odpowiednie ćwiczenia  dobrane przez terapeutę. Ten ma za zadanie bacznie obserwować i pomagać w ich wykonaniu. Później pacjent ćwiczy już samodzielnie. To jaki rodzaj ćwiczeń będzie najodpowiedniejszy, zależy przede wszystkim od natężenia bólu.

Terapia polecana osobom z rwą kulszową jest oparta na pracy z ciałem

Terapia oparta jest na pracy z mięśniami, powięziami, ścięgnami i więzadłami. Polecane jest kilka takich metod. FDM (Fascial Distortion Model), FM (Fascial Manipulation), czy MTG (Masaż Tkanek Głębokich). Polegają na wykonywaniu bardzo szczegółowych i zaplanowanych ucisków tkanek  dookoła odcinka lędźwiowego kręgosłupa, ale też daleko odsuniętych od miejsca bólowego.

Fizjoterapia w rwie kulszowej polega również na nauce poprawnego zachowania naszego kręgosłupa. Zaczynamy od czynności dnia codziennego poprzez późniejszą naukę zaawansowanych ćwiczeń. Zarówno z obciążeniem własnego ciała i ciężarem zewnętrznym. Robimy to aby przygotować nasz organizm na takie ruchy, jakie potrzebujemy wykonywać codziennie. Ewentualnie takie jakich potrzebujemy do uprawiania sportu. Błędem jest wykonywanie ćwiczeń i terapii na własną rękę ponieważ ekstremalnie łatwo jest się uszkodzić. Lepiej skorzystać z usług doświadczonego trenera i zapisać się na trening funkcjonalny.

Autorzy artykułu:

Michał Polański

Możesz być pewien/pewna, że Michał nauczy Cię dużo o Twoim ciele, jego dolegliwościach i ich przyczynach, a także dobierze odpowiednie metody działania. 

Jakub Nowosad

Jakub to fizjoterapeuta w warszawskiej klinice Fizjo4Life, specjalizujący się w pracy ze sportowcami i pacjentami po urazach ortopedycznych.