Na co pomaga leczenie pijawkami?

Autorzy to fizjoterapeuci:

Michał Polański

5 min czytania

Opublikowano 07/05/2025 zgodnie z najnowszą wiedzą.

Czego dowiesz się z tego artykułu?

• Czym jest leczenie pijawkami? – Dowiesz się, czym dokładnie jest terapia pijawkami.
• Jak działa leczenie pijawkami? – Przedstawimy mechanizm ich działania, w tym substancje zawarte w ślinie pijawek i ich korzyści dla organizmu.
• Jakie są wskazania do hirudoterapii – Opiszemy, w jakich przypadkach i chorobach pijawki są wykorzystywane, oraz jakie mają potwierdzone działanie terapeutyczne.
• W jaki sposób pijawki wspomagają leczenie?– Opowiemy o tym, jak działanie pijawek przekłada się na pomoc pacjentom.
• Zalety i wady leczenia pijawkami – Przeanalizujemy, jakie korzyści płyną z leczenia pijawkami, a także jakie są potencjalne ryzyka i przeciwwskazania.
• Jak wygląda zabieg z użyciem pijawek? – Wyjaśnimy, jak przebiega zabieg, ile czasu trwa i jakie są jego etapy.
• Czy leczenie pijawkami jest bezpieczne? – Podpowiemy, kto może skorzystać z tej terapii, a komu lepiej jej unikać.
• Jakie są przeciwwskazania do hirudoterapii – Kiedy ten rodzaj terapii nie jest odpowiedni dla Ciebie.

Czym jest leczenie pijawkami?

Leczenie pijawkami to technika oparta na stosowaniu pijawki lekarskiej do pobierania krwi pacjenta. Pijawki te wydzielają do organizmu substancje, które mają działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwzakrzepowe. Hirudoterapia stosowana jest w leczeniu wielu schorzeń. Oto kilka kluczowych informacji, które warto wiedzieć:

• Działanie biologiczne: Pijawki uwalniają w organizmie substancje, takie jak hirudyna, która działa jako naturalny antykoagulant (zapobiega krzepnięciu krwi) oraz inne enzymy, które pomagają w leczeniu stanów zapalnych i bólu.
• Bezpieczeństwo: Leczenie pijawkami jest generalnie bezpieczne, jednak powinno być wykonywane przez wykwalifikowanego specjalistę, aby uniknąć ryzyka zakażeń czy niewłaściwego stosowania.
• Zakres zastosowań: Pijawki są wykorzystywane w leczeniu chorób układu krążenia, stanów zapalnych, a także w medycynie estetycznej (np. przy leczeniu blizn, cellulitu).

Jak działa leczenie pijawkami?

Pijawki wpływają na zdrowie dzięki wydzielaniu bioaktywnych substancji, które mają udokumentowane działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwzakrzepowe oraz poprawiające przepływ krwi. Wśród najważniejszych enzymów i ich funkcji wyróżnia się:

• Hirudyna – działa przeciwzakrzepowo, zapobiegając zakrzepicy i poprawiając przepływ krwi.
• Egliny – hamują enzymy odpowiedzialne za stany zapalne, wspierając regenerację tkanek.
• Destabilaza – wykazuje właściwości fibrynolityczne, co przyspiesza gojenie ran.
• Antystazyna – działa przeciwzapalnie i przeciwzakrzepowo, blokując układ kinina-kalikreina.

Hirudoterapia znajduje zastosowanie w leczeniu chorób zwyrodnieniowych stawów, trudno gojących się ran, powikłań cukrzycowych czy terapii po operacjach mikrochirurgicznych. Dodatkowo substancje zawarte w ślinie pijawek mogą działać antybakteryjnie, wspierając procesy gojenia i regeneracji organizmu.

Jakie są wskazania do hirudoterapii?

Choroby stawów

• Choroba zwyrodnieniowa stawów, zapalenie okołostawowe, reumatoidalne zapalenie stawów – zmniejszenie bólu i stanu zapalnego¹⁻³.
• Zespoły bólowe kręgosłupa, w tym bóle dolnego odcinka pleców (LBP)³.
• Łokieć tenisisty⁴.

Chirurgia plastyczna i rekonstrukcyjna

• Poprawa przeżywalności przeszczepów skóry, replantacji palców, uszu i innych tkanek po operacjach⁵.
• Zapobieganie zakrzepicy po operacjach⁶.

Choroby naczyniowe

• Żylaki, zakrzepowe zapalenie żył, zatorowość⁷.
• Nadciśnienie tętnicze⁷.
• Zmniejszenie lepkości krwi w chorobie niedokrwiennej serca i zakrzepicy tętnic wieńcowych⁶.

Choroby skóry i błon śluzowych

• Świerzb, łuszczyca, wypryskowe zapalenie skóry, przewlekłe owrzodzenia, grzybica skóry⁶.
• Problemy stomatologiczne, takie jak zapalenie dziąseł, paradontoza, obrzęki i ropnie dziąseł⁶.

Zaburzenia oddechowe

• Astma, zapalenie błony śluzowej nosa i gardła, nieżyt napadowy⁶.

Inne wskazania

• Migreny, hemoroidy, torbiele jajników⁶.
• Hematoma – leczenie masywnych krwiaków języka i podjęzykowych⁶.
• Przewlekłe stany zapalne⁷.

W jaki sposób pijawki wspomagają leczenie?

Jednym z głównych powodów, dla których hirudoterapia jest coraz bardziej popularna, jest jej działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne. Badania wykazały, że hirudyna oraz inne substancje wydzielane przez pijawki mogą skutecznie łagodzić ból, szczególnie w przypadkach zapalenia stawów i innych stanów zapalnych.

Zmniejszenie bólu dzięki pijawkom

Pijawki działają na wiele poziomów: przez rozrzedzenie krwi, poprawę mikrokrążenia oraz zmniejszenie stanu zapalnego. Dzięki temu mogą pomóc w redukcji bólu. Pijawki mogą zmniejszać obrzęki oraz łagodzić ból, dzięki czemu są w stanie poprawiać zakres ruchu w stawach.

Hirudoterapia a choroby układu krążenia

Jednym z najczęstszych zastosowań leczenia pijawkami jest poprawa funkcjonowania układu krążenia. Pijawki mogą być skuteczne w leczeniu różnych schorzeń związanych z krwią i krążeniem, takich jak:

• Zaburzenia krążenia żylnego: Pijawki pomagają w leczeniu żylaków i innych problemów związanych z niewydolnością żylną. Dzięki wydzielanym substancjom, które rozrzedzają krew, terapia może poprawić przepływ krwi i zmniejszyć obrzęki.
• Choroba niedokrwienna serca: W niektórych przypadkach hirudoterapia wspomaga leczenie chorób serca, poprzez poprawę krążenia krwi i zmniejszenie ryzyka zakrzepów.

Leczenie ran, blizn i cellulitu

Poza zastosowaniem w leczeniu problemów z układem krążenia i stanami zapalnymi, pijawki lekarskie znajdują również zastosowanie w kosmetyce i medycynie estetycznej. Wykorzystuje się je m.in. w celu poprawy wyglądu skóry oraz leczenia problemów skórnych. Pijawki mogą być stosowane w leczeniu blizn pooperacyjnych i pourazowych. Ich działanie polega na poprawie mikrokrążenia, co przyspiesza regenerację tkanek. Dzięki poprawie ukrwienia skóry, pijawki mogą pomóc w walce z cellulitem, wspomagając detoksykację i ujędrnienie skóry. Pijawki mogą być także stosowane w leczeniu trądziku, ponieważ ich działanie oczyszczające i przeciwzapalne wpływa na redukcję wyprysków.

Zalety leczenia pijawkami (hirudoterapii):

1. Poprawa krążenia – pijawki pomagają w rozpuszczaniu zakrzepów i poprawiają przepływ krwi.
2. Redukcja stanów zapalnych – substancje zawarte w ślinie pijawek mają działanie przeciwzapalne.
3. Detoksykacja organizmu – hirudyna i inne enzymy wydzielane przez pijawki wspierają usuwanie toksyn z organizmu.
4. Skuteczność w leczeniu chorób – pomaga w terapii chorób takich jak zakrzepica, żylaki, nadciśnienie tętnicze.
5. Naturalna alternatywa – terapia bez użycia chemicznych leków, oparta na naturalnych składnikach.

Wady leczenia pijawkami:

1. Nie dla każdego – osoby z chorobami krwi, alergiami na ślinę pijawek lub osłabionym układem odpornościowym powinny unikać tej terapii.
2. Możliwość niekontrolowanego krwawienia – pijawki mogą powodować nadmierne krwawienie, zwłaszcza u osób z zaburzeniami krzepnięcia.
3. Reakcje alergiczne – niektórzy pacjenci mogą być uczuleni na składniki śliny pijawek.
4. Ból i dyskomfort – podczas zabiegu może występować lekki ból lub uczucie dyskomfortu.

Jak wygląda zabieg z użyciem pijawek?

Zabieg z użyciem pijawek, czyli hirudoterapia, rozpoczyna się od konsultacji, podczas której specjalista ocenia wskazania oraz stan zdrowia pacjenta. Przed przystąpieniem do terapii wymagane jest dostarczenie wyniku morfologii krwi, wykonanej w ciągu ostatnich dwóch tygodni, aby wykluczyć przeciwwskazania, takie jak zaburzenia krzepnięcia. Na wybrany obszar skóry, najczęściej wcześniej zdezynfekowany, przykładane są pijawki, które przyczepiają się za pomocą przyssawek. Pijawki wykorzystywane w zabiegu są sterylne, pochodzą z kontrolowanych hodowli, nigdy wcześniej nie miały kontaktu z innym pacjentem, a po zakończeniu terapii są utylizowane w sposób zgodny z przepisami sanitarnymi. Podczas zabiegu pijawki gryzą skórę, wprowadzając do niej swoją ślinę zawierającą substancje bioaktywne, takie jak hirudyna, działającą przeciwzakrzepowo. Procedura trwa zazwyczaj od 20 minut, w zależności od celu terapii i liczby zastosowanych pijawek. Po zakończeniu sesji miejsce ugryzienia może krwawić przez dobę, co jest naturalnym efektem działania substancji rozrzedzających krew. Ważne jest, aby po zabiegu stosować się do zaleceń terapeuty, takich jak unikanie moczenia ran i dbanie o ich higienę.

Czy leczenie pijawkami jest bezpieczne?

Chociaż leczenie pijawkami jest uznawane za bezpieczne, to jak w przypadku każdej terapii, wymaga odpowiedniego nadzoru. Warto pamiętać o kilku kwestiach, które są istotne dla zapewnienia bezpieczeństwa:

• Wybór specjalisty: Leczenie pijawkami powinno być przeprowadzane przez wykwalifikowanego terapeutę, aby uniknąć ryzyka zakażeń lub niewłaściwego stosowania tej terapii.
• Potencjalne ryzyko: Osoby z chorobami takimi jak hemofilia, czy zmagające się z problemami z krzepliwością krwi, powinny unikać hirudoterapii lub skonsultować się z lekarzem przed jej zastosowaniem.

Kiedy nie można stosować hirudoterapii?

Przeciwwskazaniami do hirudoterapii są:

• Hemofilia, niedokrwistość⁷.
• Białaczka⁷.
• Ciąża⁶.
• Wiek dziecięcy⁶.
• Niewydolność tętnicza, niestabilny stan zdrowia⁶.
• Reakcje alergiczne i wstrząs anafilaktyczny na substancje zawarte w pijawkach⁶.
• Odmowa pacjenta poddania się terapii⁶.

Leczenie pijawkami, choć jest stosowane od wieków, zyskuje na nowo popularność dzięki udokumentowanej skuteczności w leczeniu różnych dolegliwości. Pijawki lekarskie są pomocne w walce z bólem, stanami zapalnymi, problemami krążeniowymi oraz w medycynie estetycznej. Ich działanie, oparte na substancjach wydzielanych przez pijawki, może przynieść korzyści w leczeniu takich schorzeń jak zapalenie stawów, choroby krążenia, blizny czy cellulit. Jak każda terapia, hirudoterapia wymaga odpowiedniego nadzoru specjalisty, aby była bezpieczna i skuteczna.

Artykuł powstał na bazie poniższych publikacji:

1. Sig AK, Guney M, Uskudar Guclu A, Ozmen E. Medicinal leech therapy-an overall perspective. Integr Med Res. 2017 Dec;6(4):337-343. doi: 10.1016/j.imr.2017.08.001. Epub 2017 Aug 10. PMID: 29296560; PMCID: PMC5741396.
2. Koeppen D, Aurich M, Rampp T. Medicinal leech therapy in pain syndromes: a narrative review. Wien Med Wochenschr. 2014 Mar;164(5-6):95-102. doi: 10.1007/s10354-013-0236-y. Epub 2013 Oct 1. PMID: 24081747.
3. Koeppen D, Aurich M, Rampp T. Medicinal leech therapy in pain syndromes: a narrative review. Wien Med Wochenschr. 2014 Mar;164(5-6):95-102. doi: 10.1007/s10354-013-0236-y. Epub 2013 Oct 1. PMID: 24081747.
4. Bäcker M, Lüdtke R, Afra D, Cesur O, Langhorst J, Fink M, Bachmann J, Dobos GJ, Michalsen A. Effectiveness of leech therapy in chronic lateral epicondylitis: a randomized controlled trial. Clin J Pain. 2011 Jun;27(5):442-7. doi: 10.1097/AJP.0b013e318208c95b. PMID: 21368667.
5. Whitaker IS, Cheung CK, Chahal CA, Karoo RO, Gulati A, Foo IT. By what mechanism do leeches help to salvage ischaemic tissues? A review. Br J Oral Maxillofac Surg. 2005 Apr;43(2):155-60. doi: 10.1016/j.bjoms.2004.09.012. PMID: 15749217.
6. Jha K, Garg A, Narang R, Das S. Hirudotherapy in Medicine and Dentistry. J Clin Diagn Res. 2015 Dec;9(12):ZE05-7. doi: 10.7860/JCDR/2015/16670.6918. Epub 2015 Dec 1. PMID: 26817000; PMCID: PMC4717768.
7. Abdullah, Swaid & Dar, Latief & Wani, Adil & Tewari, Anita. (2012). Hirudotherapy Leech therapy: Applications and Indications in Surgery. Archives of Clinical and Experimental Surgery (ACES). 1. 172-180. 10.5455/aces.20120402072447.

Autorzy artykułu:

Michał Polański

Możesz być pewien/pewna, że Michał nauczy Cię dużo o Twoim ciele, jego dolegliwościach i ich przyczynach, a także dobierze odpowiednie metody działania.