Łokieć tenisisty jest częstą dolegliwością dotykającą osoby wykonujące powtarzalne ruchy nadgarstka. Zrozumienie przyczyn, objawów oraz metod leczenia i profilaktyki pomaga skutecznie radzić sobie z tym problemem.
Nie lubisz czytać? Zamiast tego posłuchaj podcastu:
Łokieć tenisisty – co to jest i jak się skutecznie pozbyć bólu łokcia?
Co to jest łokieć tenisisty?
Łokieć tenisisty to schorzenie dotyczące ścięgien prostowników nadgarstka w miejscu ich przyczepu do kości ramiennej (nadkłykcia bocznego). Występuje u osób regularnie wykonujących powtarzalne ruchy nadgarstkiem i przedramieniem. Pomimo mylącej nazwy, problem dotyka nie tylko tenisistów, ale także pracowników biurowych, mechaników czy innych specjalistów.
Przyczyny łokcia tenisisty (entezopatii mięśni prostowników nadgarstka)
Przeciążenie mięśni prostowników nadgarstka, wywołane powtarzalnymi ruchami – takimi jak gra w tenisa, praca przy komputerze czy obsługa narzędzi ręcznych – prowadzi do mikrourazów ścięgien. W efekcie rozwijają się zmiany degeneracyjne, pojawia się ból oraz stopniowe ograniczenie ruchomości ręki.
Mikrourazy i przeciążenia tkanek
Powtarzalne ruchy uszkadzają włókna w ścięgnach, osłabiając je i utrudniając regenerację. Mimo naturalnych procesów naprawczych organizmu, ciągłe przeciążenia mogą prowadzić do stanu zapalnego i nasilenia bólu.
Powtarzające się ruchy nadgarstka i przedramienia
Częste zginanie, prostowanie oraz rotacja nadgarstka i przedramienia – szczególnie wykonywane pod obciążeniem – powodują zwiększone obciążenia przyczepów ścięgien, co sprzyja ich przeciążeniom i uszkodzeniom.
Grupy ryzyka i zawody predysponujące
Do grup ryzyka należą osoby wykonujące powtarzalne ruchy nadgarstka:
- pracownicy biurowi,
- muzycy,
- sportowcy (w tym tenisiści),
- mechanicy,
- fryzjerzy,
- kucharze,
- osoby pracujące fizycznie z narzędziami.
Objawy łokcia tenisisty
Dominującym objawem jest ból bocznej strony łokcia, promieniujący do przedramienia i nadgarstka, nasilający się przy prostowaniu ręki, chwytaniu i podnoszeniu przedmiotów. Dodatkowo występuje osłabienie siły chwytu, sztywność i tkliwość w okolicy łokcia.
Ból bocznej strony stawu łokciowego i promieniowanie do przedramienia
Ból, zlokalizowany po zewnętrznej stronie łokcia, rozprzestrzenia się na przedramię i nasila podczas prostowania nadgarstka.
Osłabienie siły chwytu i ograniczenie funkcji ręki
Podnoszenie przedmiotów i precyzyjne czynności, takie jak pisanie, stają się utrudnione. Siła chwytu może spaść nawet o kilkadziesiąt procent.
Sztywność i tkliwość palpacyjna łokcia
Sztywność ogranicza ruchomość stawu, a tkliwość nad nadkłykciem bocznym kości ramiennej powoduje ból przy dotyku, utrudniając codzienne funkcjonowanie ręki.
Diagnostyka łokcia tenisisty
Diagnoza opiera się na wywiadzie, badaniu klinicznym (ocena ruchomości, siły mięśni, tkliwości) oraz specjalistycznych testach (np. Thomsona, Cozena i Milla). Badania obrazowe (USG, RTG, rezonans magnetyczny) potwierdzają diagnozę i wykluczają inne schorzenia.
Badanie kliniczne i testy funkcjonalne
Testy mierzą siłę i zakres ruchu oraz oceniają bolesność. USG pokazuje stan ścięgien i ewentualne uszkodzenia.
Badania obrazowe: USG, RTG, rezonans magnetyczny
USG wizualizuje mięśnie i ścięgna. RTG wyklucza uszkodzenia kości. Rezonans magnetyczny stosuje się w skomplikowanych przypadkach do precyzyjnej oceny tkanek miękkich.
Diagnostyka różnicowa z innymi schorzeniami
Należy wykluczyć inne przyczyny bólu, takie jak zespół cieśni nadgarstka, ucisk nerwu promieniowego czy choroby szyi, analizując lokalizację bólu, objawy neurologiczne i wyniki badań obrazowych.
Leczenie łokcia tenisisty
Leczenie rozpoczyna się od metod zachowawczych: unikania obciążających ruchów, stosowania lodu, fizjoterapii oraz ewentualnie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. W niektórych przypadkach stosuje się iniekcje PRP lub sterydowe. Operacja to ostateczność.
Leczenie nieoperacyjne
Zmniejszenie obciążenia, leki przeciwzapalne oraz okłady z lodu zmniejszają ból i stabilizują łokieć. Terapia manualna i ćwiczenia poprawiają funkcjonalność ręki.
Fizjoterapia i terapia manualna
Mobilizacja tkanek miękkich, masaż i ćwiczenia wspomagają leczenie. Rozciąganie i wzmacnianie mięśni prostowników przyspiesza regenerację i zapobiega nawrotom.
Iniekcje: osocze bogatopłytkowe (PRP), sterydy, blokady prokainowe
Terapia z wykorzystaniem PRP wspomaga proces regeneracji uszkodzonych tkanek i sprzyja ich gojeniu. Zastrzyki steroidowe mogą szybko zmniejszyć dolegliwości bólowe, jednak ich długotrwałe stosowanie wiąże się z ryzykiem osłabienia struktury ścięgien. Blokady prokainowe działają natomiast jako krótkotrwałe znieczulenie miejscowe, łagodząc objawy na ograniczony czas.
Leczenie operacyjne: techniki klasyczne, artroskopia, plastyka ścięgna i inne metody
Zabieg chirurgiczny rozważa się w sytuacji, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi poprawy. Dostępnych jest kilka technik operacyjnych:
- Metody klasyczne – polegają na przecięciu i odciążeniu przyczepu ścięgien prostowników.
- Artroskopia – małoinwazyjna procedura pozwalająca oczyścić i naprawić zmienione chorobowo struktury.
- Plastyka ścięgna – zabieg ukierunkowany na rekonstrukcję i wzmocnienie uszkodzonych włókien ścięgnistych.
- Nawiercanie kości – stosowane w celu pobudzenia procesów gojenia poprzez poprawę ukrwienia w miejscu przyczepu.
Rehabilitacja i ćwiczenia na łokieć tenisisty
Rehabilitacja łokcia tenisisty opiera się na połączeniu odpowiedniego zmniejszenia obciążenia i stosowania zimnych okładów, wprowadzenia łagodnych ćwiczeń rozciągających oraz stopniowym wzmacnianiu mięśni. Istotnym elementem terapii jest także korekta techniki wykonywanych ruchów i unikanie przeciążeń, aby zapobiec nawrotom dolegliwości.
Ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśnie prostowników nadgarstka
Rozciąganie polega na wyprostowaniu ręki w łokciu, następnie zgięciu nadgarstka w dół i delikatnym dociągnięciu palców drugą dłonią, aż do odczucia łagodnego napięcia. Wzmacnianie można wykonywać poprzez ściskanie piłeczki lub ugniatanie miękkiego wałka. Systematyczne ćwiczenia zwiększają siłę, poprawiają elastyczność mięśni i wspierają proces regeneracji.
Poprawa biomechaniki ruchu
Prawidłowe ustawienie i kontrola ruchów nadgarstka oraz barku zmniejszają obciążenie ścięgien. Fizjoterapeuta pomaga wypracować ergonomiczne pozycje i techniki wykonywania czynności, co ogranicza ryzyko przeciążeń i urazów.
Program ćwiczeń w różnych fazach terapii
Indywidualnie dobrany program łączy elementy redukcji bólu (np. zimne okłady) z odpowiednio dobranymi ćwiczeniami rozciągającymi i stopniowym wzmacnianiem mięśni. Ćwiczenia są wprowadzane na wczesnym etapie terapii i modyfikowane wraz z poprawą stanu pacjenta. Cały proces zwykle trwa kilka tygodni i obejmuje także naukę ergonomicznych ruchów, by zapobiec nawrotom dolegliwości.
Profilaktyka łokcia tenisisty
Ryzyko wystąpienia dolegliwości można ograniczyć poprzez ergonomiczne dostosowanie stanowiska pracy, regularne przerwy w wykonywaniu powtarzalnych czynności, dbałość o prawidłową technikę ruchów oraz systematyczne wzmacnianie i rozciąganie mięśni przedramienia.
Ergonomia stanowiska pracy i przerwy w pracy przy komputerze
Odpowiednie ustawienie biurka i krzesła, monitor na wysokości oczu, a także stosowanie podkładek ergonomicznych pomagają zmniejszyć obciążenie mięśni i nadgarstków. Równie ważne są regularne przerwy – najlepiej co godzinę – uzupełnione krótkimi ćwiczeniami rozluźniającymi.
Technika ruchu i właściwe nawyki podczas pracy manualnej i sportu
Zmniejszenie ryzyka przeciążeń wymaga unikania nadmiernie powtarzalnych ruchów wykonywanych pod obciążeniem oraz utrzymywania prawidłowej postawy ciała. Szczególne znaczenie ma to podczas aktywności sportowych, gdzie poprawna technika i ergonomiczne nawyki chronią przed przeciążeniami.Systematyczne ćwiczenia z oporem, takie jak kontrolowane zginanie i prostowanie nadgarstka, poprawiają siłę i elastyczność mięśni przedramienia. Dzięki temu zmniejszają nadmierne napięcie w okolicy łokcia i obniżają ryzyko nawrotu dolegliwości.
Powrót do aktywności fizycznej po łokciu tenisisty
Po ustąpieniu dolegliwości obciążenia należy wprowadzać stopniowo, rozpoczynając od lekkich ćwiczeń o krótkim czasie trwania, a następnie zwiększając ich intensywność i objętość. Kluczowe jest uważne monitorowanie reakcji organizmu – w przypadku nawrotu bólu aktywność trzeba ograniczyć i skonsultować się z fizjoterapeutą, aby uniknąć ponownego przeciążenia.
Stopniowe zwiększanie obciążenia
Fizjoterapeuta opracowuje bezpieczny plan treningowy, kontrolując technikę ruchów, co zapobiega ponownym urazom.
Monitorowanie objawów i zapobieganie nawrotom
Obserwacja sygnałów takich jak ból, sztywność czy osłabienie siły chwytu, a także regularne wykonywanie ćwiczeń i przestrzeganie zasad ergonomii pracy pozwalają utrzymać efekty terapii. W przypadku ponownego pojawienia się dolegliwości konieczna jest konsultacja ze specjalistą.
Domowe sposoby na łokieć tenisisty
Domowe sposoby przynoszą ulgę, ale nie zastąpią leczenia. Okłady z lodu (15-20 minut, kilka razy dziennie) zmniejszają obrzęk i ból. Delikatny masaż i rozciąganie poprawiają krążenie. Należy unikać działań nasilających dolegliwości.
Okłady z lodu i naturalne metody łagodzenia bólu
Okłady z lodu działają przeciwzapalnie i łagodzą ból, stanowią jednak jedynie wsparcie leczenia, a nie jego zastępstwo.
Masaż mięśniowo-powięziowy i techniki samopomocy
Masaż mięśniowo-powięziowy rozluźnia mięśnie i poprawia ukrwienie. Proste techniki samopomocy, takie jak uciskanie bolących miejsc, redukują ból.
Rokowanie i powikłania łokcia tenisisty
Rokowanie jest dobre – 80-95% pacjentów wraca do zdrowia po leczeniu zachowawczym. Nieleczony łokieć tenisisty może prowadzić do przewlekłego bólu i poważnych problemów.
Ryzyko przewlekłego bólu i ograniczenia funkcji ręki
Nieleczony łokieć tenisisty może prowadzić do nawracających dolegliwości bólowych, które utrudniają wykonywanie codziennych czynności, takich jak pisanie, chwytanie czy podnoszenie przedmiotów. Z czasem może dojść także do osłabienia siły chwytu oraz osłabienia mięśni, co znacząco obniża sprawność ręki.
Możliwe skutki nieleczonego schorzenia
Brak leczenia łokcia tenisisty może skutkować przewlekłym bólem oraz narastającą dysfunkcją ręki. Nieleczone zmiany sprzyjają powstawaniu zwyrodnień i zwapnień w obrębie ścięgien, a także prowadzą do stopniowego ograniczenia ruchomości, które w skrajnych przypadkach może zakończyć się zesztywnieniem stawu łokciowego.
Autorzy artykułu:
